Sami Khatib në Shkolla Verore si Shkollë 2017
E Enjte, 13 Korrik, 2017, 19:00
Vendi: Klubi i Boksit, Rr. Mark Isaku 10000 Prishtinë, Republika e Kosovës
Stacion - Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë ka kënaqësinë të paraqesë prezantimet e Sami Khatib, pjesë e Programit Publik të Shkolla Verore si Shkollë 2017.
Sami Khatib: “Një Koncept Pozitiv i Barbarizmit”
Duke i mbijetuar Kapitalizmit pas Kulturës
Barbarizmi nisë në shtëpi
The Smiths, 1985
Historikisht, barbari është definuar si dikush i jashtëm, i huaji, dikush që bezdisë, gjuha dhe zakonet e të cilit dallojnë prej asaj që konsiderohet “shtëpi”. Në kohërat antike, njerëzit e llojit të tillë quheshin jo-grekë ose, më vonë jo-romakë.
Si të tillë, shprehjes barbar i mungon përcaktimi pozitiv; kuptimi i tij është nxjerrë negativisht, barbari mbeti një jo-qytetar. Edhe sot emri modern barbarizëm përdoret gjerësisht si një antonim i kulturës dhe qytetërimit. Si rrjedhojë, një barbar është një jo-person, dikush që i mungojnë tiparet personale të kulturës humaniste dhe është mospërfillës ndaj virtyteve si qytetaria drejtësia, shkrim-leximi, mirësjellja dhe të gjykuarit. E kuptuar në këtë mënyrë, imazhi i një barbari i shërbeu ideologjive moderne të nacionalizmit, fashizmit dhe racizmit: barbari shfaqet si ndërhyrës i rrezikshëm nga jashtë – ai që është duke nënvlerësuar kufijtë dhe ndarjet e qytetërimit. Si rrjedhojë, barbari duhet të mbahet te porta, të kontrollohet, dhe nëse është e mundshme, të mposhtet në mjedisin e tij ose të saj barbar, armiqësor. Reverberimi i këtij imazhi modern të barbarizmit ndihet ende në Evropën e sotme. Rrëfimi bashkëkohor i të ashtuquajturës “krizë e refugjatëve” dhe i diskursit për sigurinë e brendshme dhe të jashtme tërhiqet nga spektri i barbarizmit.
Në vitin 1915, në kohën kur ishte e burgosur, Rosa Luksemburg shkroi fjalinë e famshme: “Shoqëria borgjeze qëndron në udhëkryq, ose në tranzicionin drejt socializmit ose regresionin në barbarizëm.” Në 1933, me ngritjen e fashizmit në Gjermani dhe Evropë, basti marksist i Luksemburgut dukej i vjetruar dhe jo i mundshëm. Imperializmi kishte fituar ‘Luftën e Madhe’ dhe fashizmi qe i gatshëm të përgatiste tjetrën. Në po të njejtin vit, 1933, Walter Benjamini, paraardhës dhe kritik i Teorisë Kritike, publikoi shkrimin e vogël “Përvoja dhe Varfëria”. Në vazhdën e rritjes së barbarizmit “vërtet ekzistues”, Benjamin bën thirrje për një “koncept pozitiv të barbarizmit” që s’rrjedhë as nga një e kaluar nostalgjike as prej një të ardhmeje utopike. Megjithatë, perspektiva e Benjaminit për humbjen, nuk ishte defetiste. Pyetja e tij është e thjeshtë: Cili është horizonti i vobektë i mundësisë, kur çështja botërore historike e socializmit ose barbarizmit të jetë vendosur në favor të kësaj të fundit? Cila do të mund të ishte një strategji emancipuese në një botë të barbarizmit fashist dhe kapitalist? A ka një kuptim pozitiv të figurës së barbarit si mënyrë e mbijetimit imitues - si dikush që është në gjendje dialektikisht ta tejkalojë barbarizmin e kapitalizmit?
Në prezantimin tim, jam i interesuar në përfundimet që mund të nxirren prej masës kundër-intuitive të Benjaminit në thirrje për konceptin pozitiv të barbarizmit. Sot, edhe një herë, politikat botërore duket të jenë në prag të formave të reja të fashizmit dhe fashizimit. Me çmontimin neoliberal të modelit Fordist të shtetit të mirëqenies sociale dhe mohimit të së drejtave civile bazike, natyra dialektike e barbarizmit - shtëpiak, sfidon konceptin e kulturës “perëndimore”, identitetin dhe vlerat shoqërore. Nëse s’ka kthim prapa në “të vjetrën e mirë” si mund ta vëmë në lëvizje përvojën e asaj që Bertolt Brecht e quante “e reja e keqe” në mënyrë që të arratisemi nga potenciali distopik i së tashmes? Cilat janë përvojat që mund të nxjerrim prej regjimit estetik të kapitalizmit bashkëkohor? Ajo që Mark Fisher me vend e quante “realizëm kapitalist” – identiteti tautologjik i asaj që kapitalizmi pretendon të jetë dhe çfarë historia moderne e tij është në të vërtetë – do të mund të na jepte një ide se si të teorizojmë kufijtë estetiko-politik të barbarizmit (post) modern. Nëse në epokën e realizmit kapitalist, kapitalizmi “pa ndalë okupon horizontet e të paramendueshmes” (Fisher), shtrirja estetike e përvojës është e kolonizuar, dhe gjithashtu e varëruar. A mund të mendojmë për format radikale të vobekta dhe post-humaniste të mbijetimit të kapitalizmit pas kulturës?
Sami Khatib është profesor mysafir që vepron në Berlin, Vjenë dhe Bejrut. Hulumtimet e tij i përkasin fushave të teorisë kritike, estetikës dhe filozofisë moderne kontinentale. Për botimin e fundit shih: https://fu-berlin.academia.edu/SamiKhatib
Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë dhe institucionet partnere me Shkollën Verore si Shkollë kanë krijuar një platoformë edukative ndërkombëtare, të stacionuar në Prishtinë, si një model i përparuar; që zhvillon një planprogram ndërdisiplinore dhe angazhon profesionistë nga rajoni dhe më gjerë në ndarjen e njohurive dhe ekspertizës me studentët ndërkombëtarë dhe me publikun.
Orari i plotë i Programit Publik të Shkolla Verore si Shkollë 2017 mund të gjindet në: http://www.stacion.org/en/Public-Lectures-and-Presentations-2017
Konteksti i gjerë i projektit u përgjigjet sistemeve të arsimit të artit në Kosovë, Maqedoni, Serbi, Bosne dhe Hercegovinë, Kroaci dhe Slloveni.
Shkolla Verore si Shkollë 2017 është organizuar në bashkëpunim me Allianz Cultural Foundation, mbështetur nga Fondacioni ERSTE, Trust for Mutual Understanding(TMU), Kancelaria Feserale e Austrisë, Zyra e Friedrich-Ebert-Stiftung në Prishtinë, Ministria e Diasporës së Republikës së Kosovës, Komuna e Prishtinës, Independent Curators International (ICI), Zyra për Art Bashkëkohor (OCA), Norvegji dhe RIT Kosova. Lista e plotë e donatorëve dhe partnerëve bashkëpunues do të bëhet e ditur në kohën e duhur.