Event3 - Rikuperimi i Kulturës: Fundi i rebelimit Artistik është pjesë e "Politika dhe Arti Bashkëkohor" të sponsorizuar nga: Swiss Cultural Programme Kosovo, Kosova Foundation for Open Society dhe DZG.
6 Dhjetor 2007, ora 11:00
Panelistët: Els Hanappe, Agon Hamza, Berat Hasani, Linda Gusia, Nita Luci, Suzana Milevska
Moderator: Edi Muka
Seminar publik
Se arti mund të marrë një drejtim politik, edhe me synime revolucionare, nuk është diqka e re. Të tilla ishin vegimet e grupeve më të mëdha moderniste. Arti në vetvete, si një zhanër, përbën një sfidë për rendin e përgjithshme dhe diskursin. Natyra e saj është shumë e pasigurt. Ajo ka potencial të shpërthej në tejkalim, një energji e tepërt që është i paarritshëm, i papërmbajtur. Kjo është problematike për aparatin e përgjithshëm organizativ, për çfarë do të veprojmë me atë që nuk mund të përshtatet, me atë që nuk mund të ekonomizojë dhe të integron në mënyrë të përgjithshme të prodhimit (të jetë kjo monetare, ideologjike apo çfarëdo)? Kjo është ndoshta cilësi më politik i angazhimit artistike - pasigurinë e saj, " parashikueshmërinë" e saj në lidhje me rendin të vendosur.
Megjithatë sot, lehtë mund të themi se arti është rikuperuar. Arti ka qenë e detyruar të marrë një vend në rendin e përgjithshëm ekonomik dhe ideologjik. Arti është bërë një pjesë e pashmangshme e sistemit, të ideologjisë së saj dhe politikat e saj. Sot edhe mendimet më radikale, dhe pozicionet politike përfaqësohen lirshëm, dhe se edhe grupi më radikal duhet të dinë si të menaxhojnë veten. Gjithkush e di politikën kulturore, madje edhe rebele.
Pra, cilat janë alternativat sot? Ose më mirë, si artistët dhe mendimtarët cilat janë pozicionet që ne mund të marrëim? Sa mund të lëvizin në këtë mjedis? Duken të jenë tre pozicionet dominante që mund të zgjedhen nga një. Dy prej tyre caktojnë një pozicion utilitar, atë që është e dobishme dhe përshtatshme në parametrat e përgjithshme të përdorimit dhe vlerës së përdorimit.
Njëra është kapitalizmi ku angazhimi i artit është kryesisht për ndërmarrjet ekonomike, dhe për promovimin e doktrinave të saj multikulturore.
Pozita e dytë është ajo e majtë radikale, e cila beson në ri-politizimin e artit, dhe përdorimin e artit për rezistencë dhe qëllime revolucionare.
Të dyja këto pozicione janë totalizim në natyrë. Ato përpiqen të kanalizojnë prodhimin artistik, rezervat e tij, në skajet e reduktuara dhe dobishme, duke ekonomikëzuar atë, dhe duke i dhënë asaj vende dhe drejtimet shumë të sakta.
Mënyra e tretë, e cila në fillim duket pak çlodhës, është njëra e cila duket se shmang dy poste totalizues. Këto janë doktrinat e marrëdhënieve të lirë dhe performative, duke vendosur për një estetizë të shoqatave nëse ato janë ide apo rrjete në mes të individëve, dhe duke u përpjekur për të arritur një lloj lartësimi në këtë kuptim. Ky pozicion duket se hap një hapësirë të re, një që është shumë më mendore, metafizike, dhe e cila punëson teknologjinë aktive mjaft moderne. Nëse e shikon nga afër megjithatë, kjo mënyrë e tretë është e lidhur ngushtë me doktrinën kapitaliste. Ajo në fakt është miratuar nga kapitalizmi, dhe në vetvete është një mjet për çlodhje. Ajo lë pak hapësirë për kritikën dhe angazhimin kritik me ngjarje të vërteta dhe kushtet sociale.
Seminari do të diskutojë tri pozicione dhe doktrinat e përmendura më lart. Do të përpiqet të hedh hapin e mekanizmit në punë pas këtyre tri pozicioneve, duke synuar në të njëjtën kohë për të vënë Kosovën, dhe pjesa tjetër e artit bashkëkohor të Evropës Juglindore në lidhje të kontekstit me këto tre pozicione. Ku arti dhe kultura e Kosovës zë vend në lidhje me këto tri pozicione? A jemi një lloj tepricë, e cila është duke u kanalizuar dhe ekonomizuar përmes politikave kulturore? A nuk është vetë politike që po rikuperohet nga diskursi i madh përmes futjes së saj të politikës menaxheriale dhe mentalitetit?
Vesa Sahatçiu